Het Cremona Fonds, een bestemmingsfonds binnen het Amsterdam Sinfonietta Fonds, werd vijf jaar geleden opgericht tijdens een inspirerende tournee van het orkest naar de Italiaanse vioolstad Cremona. Het fonds ondersteunt de musici van Amsterdam Sinfonietta in hun kosten voor het onderhoud en de verzekering van hun instrumenten. Maar om wat voor soort onderhoudskosten gaat het eigenlijk, en wat komt er allemaal kijken bij het goed verzorgen van je instrument? Violiste Frances Thé geeft een impressie.
De musici van Amsterdam Sinfonietta spelen allemaal op prachtige strijkinstrumenten. En of het nu om een oude Italiaanse viool gaat, of een nieuwe cello van een hedendaagse bouwer: het onderhouden en verzekeren van instrumenten is een kostbare zaak. Zeker als je zoals Frances Thé meerdere instrumenten en strijkstokken gebruikt. Want Frances is niet alleen violist in Amsterdam Sinfonietta waarin ze op haar eigen ‘moderne’ viool speelt, ze heeft zich ook gespecialiseerd in historisch geïnformeerd vioolspel.
“Ik bereid een solo-barokprogramma voor waarin ik vier of vijf strijkstokken ga gebruiken”
Voor haar solorecitals en optredens met barokensembles en gespecialiseerde orkesten gebruikt ze andere violen en strijkstokken, passend bij de verschillende muzikale stijlperiodes. Frances: ‘Ik heb ruim tien strijkstokken en naast mijn moderne viool heb ik nog drie historische violen en een historische altviool. Momenteel bereid ik een solo-barokprogramma voor waarin ik vier of heel misschien zelfs vijf verschillende strijkstokken ga gebruiken, want voor elk stuk is weer een andere klank en souplesse gewenst. Als zo’n barokprogramma een tournee van Sinfonietta doorkruist moet ik ’s ochtends altijd extra goed opletten of ik wel het juiste instrument en de juiste strijkstokken in mijn vioolkist heb gedaan.’
Van een goede verzekering tot een vertrouwde vioolbouwer
Omdat een ongeluk in een klein hoekje zit is het van groot belang dat iedere musicus zijn instrument verzekert. Want als er dan opeens een klein stukje hout afbreekt omdat je met je strijkstok per ongeluk de hoek van je viool raakt, dan hoef je niet zelf voor de kosten op te draaien. En dat geldt ook als er sprake is van diefstal.
‘Het is ontzettend fijn dat ik een bijdrage krijg voor de verzekering en het onderhoud van mijn moderne viool die ik voor Sinfonietta gebruik. Die bijdrage is van groot belang, hoe waardevoller de viool, hoe hoger de verzekeringspremie’, vertelt Frances.
‘Omdat ik als barokviolist meerdere violen nodig heb, heb ik niet al mijn geld in één instrument kunnen stoppen en dus heb ik een iets minder kostbaar modern instrument gekocht van een hedendaagse vioolbouwer. Ik vind het heel fijn dat het mijn eigen instrument is, maar ben momenteel wel op zoek naar een nóg mooier instrument. In het verleden heb ik wel eens een viool in bruikleen gehad, maar de constant aanwezige “dreiging” dat de eigenaar het instrument ieder moment weer terug kan vragen vind ik niet prettig.’
De kosten van het onderhoud van een viool zijn heel persoonlijk, afhankelijk van hoe vaak je met je instrument naar de vioolbouwer gaat. Dat varieert van één keer per jaar voor een jaarlijkse onderhoudsbeurt (waarin de vioolbouwer het instrument schoonmaakt en naloopt op eventuele nieuwe onzichtbare scheurtjes die vaak vrij eenvoudig hersteld kunnen worden) tot meerdere afspraken per jaar omdat je viool opeens niet meer goed klinkt door extreme weersomstandigheden of door slijtage. Vioolbouwers kunnen door een klein tikje tegen de stapel (het houten stokje in de viool, dat geklemd zit tussen het onderblad en het bovenblad) soms toveren met de klank. Voor strijkers zijn goede vioolbouwers dus van groot belang. ‘Ik vind het zelf heel prettig om steeds naar dezelfde vioolbouwer te gaan voor het onderhoud van mijn instrumenten’, aldus Frances. ‘Op die manier bouw je samen een band op en verloopt de communicatie steeds soepeler.’
Over haren, snaren en gevaarlijke scheuren
Hoe goed je ook voor je instrument zorgt, toch kan je soms opeens pech hebben en kan je een concert niet op je eigen instrument spelen, omdat de vioolbouwer tijd nodig heeft voor de reparatie. Frances heeft zelf geen recent voorbeeld van zo’n incident, maar refereert wel aan een onverwachte reparatie van de oude Italiaanse viool van haar collega Nicoline van Santen. In Nicolines eigen woorden: ‘Op de ochtend voorafgaand aan ons kamermuziekconcert tijdens de muziekroute in Veere, vond ik tijdens het studeren dat ik mijn snaren wel heel vaak moest bijstemmen. Eerder weet ik dit nog aan een nieuwe set snaren, maar nu werd het vreemd dat ze steeds bleven ontstemmen. Bij inspectie van de krul zag ik tot mijn ontsteltenis dat een oude reparatie (een van vóór mijn tijd, ik heb het instrument al 25 jaar) was losgelaten. Er zat een barst bij de stemknoppen! Dit bleek een lastige reparatie die niet snel gedaan kon worden. Tot mijn verdriet kon ik het kamermuziekconcert niet op mijn mooie viool spelen. Natuurlijk heb ik er toch het beste van gemaakt, maar juist voor kamermuziek miste ik mijn eigen viool wel heel erg. Inmiddels heeft vioolbouwer Andreas Post mijn viool heel goed gerestaureerd en klinkt hij nóg mooier!’
“Wie meerdere stokken moet onderhouden heeft dus een flinke kostenpost”
‘Naast het onderhoud van je instrument heb je als strijker ook nog te maken met de onderhoudskosten van je strijkstok en de aanschaf van snaren’, vervolgt Frances. ‘De haren van een strijkstok moeten namelijk minstens een of twee keer per jaar opnieuw behaard worden, elke keer kost dit zo’n tachtig euro. Wie meerdere stokken moet onderhouden heeft dus een flinke kostenpost.’
‘Moderne vioolsnaren vervang je ongeveer één keer per jaar en dat kost gemiddeld 150 euro per set. Cello- en contrabassnaren hoef je iets minder frequent te vervangen, maar die zijn uiteraard wel veel duurder dan vioolsnaren. De darmsnaren die ik voor mijn barokinstrumenten gebruik knappen veel sneller en moeten veel vaker worden vervangen dan de kunststofsnaren van de moderne viool. Dat gaat over honderden euro’s per jaar, dus ik grap wel eens dat ik een sponsor zou moeten zoeken voor al die darmsnaren. De timing van het vervangen van een snaar is heel lastig en onberekenbaar, want soms heb je er net een nieuwe snaar op gezet die goed klinkt, maar dan knapt die tóch nog. Omdat moderne snaren niet zo vaak kapotgaan, is het altijd best schrikken als het tóch een keer gebeurt, zoals laatst bij onze geweldige solist William Hagen tijdens het Sinfonietta String Festival Zeeland. Het gebeurde tijdens het kamermuziekconcert in Middelburg, en dan denk je toch even: ‘oei, dat had dus ook gisteravond kunnen gebeuren tijdens één van de betoverende vioolsolo’s in het vioolconcert van Philip Glass!’.
Noortje Zanen
Klik hier als je ook wilt bijdragen aan dit sympathieke fonds of meer wilt weten over geven aan het Cremona Fonds. Heb je vragen, neem dan contact op met Marije van der Pas via marijevanderpas@sinfonietta.nl of 020-5270770.
